Wilhelm Joliet
                       Die Geschichte der Fliese

Das Löwenhaus (auch: Hof Seldenrüst) ist ein Gulfhof des Ostfriesischen Typs. Der Wohnbereich wurde 1789 und der Wirtschaftsbereich um 1860 erbaut. Bis 1919 war der Bauernhof ein Einzelgehöft innerhalb der früheren Sandbauernschaft und Sitz der Gemeindeverwaltung. Im Wohnbereich gibt es ein Zimmer mit niederländischen Fliesen
des 18. Jahrhunderts als Wandbekleidungen und Kacheln als Zweitverwendung in der Herdnische.

Het Löwenhaus (ook: Hof Seldenrüst) is een Gulfhof van het Oost-Friese type. Het woongedeelte is gebouwd in 1789 en het handelsgedeelte omstreeks 1860. Tot 1919 was de boerderij een enkele boerderij binnen de voormalige zandboerengemeenschap en de zetel van het lokale bestuur. In het woongedeelte bevindt zich een kamer met Nederlandse tegels
uit de 18e eeuw als wandbekleding en kacheltegels als neventoepassing in de haardnis.

 01

Blick zur Ofenhaube und zur geschweiften Herdnische. Die Fotos für diesen Bericht wurden 1983 aufgenommen.
Zicht op de ovenkap en de gebogen kachelnis. De foto's voor dit rapport zijn gemaakt in 1983.

 02

Die Herdnische besteht aus sechszehn Kacheln mit Majolikaglasur in gleicher Breite aber unterschiedlichen Höhen. Gerahmt werden die Kacheln von Fliesen im Format von 13x13 cm
(De Pauwrank). Die aufwendige Malerei der Kacheln wurde in kobaltblau und manganfarben ausgeführt.
Eingebettet in das in indirekter Manier gemalte Dekor findet manganfarben gemalte Themen nach grafischen Vorbildern. Vorlagen für diese Szenen waren zum Teil Kupferstiche des Pieter H. Schut, ausgegeben Anno 1659 bei Nicolaes Visscher in Amsterdam.

De haardnis bestaat uit zestien kacheltegels met majolicaglazuur van dezelfde breedte maar verschillende hoogtes. De tegels zijn omlijst door tegels van 13x13 cm (De Pauwrank). De uitgebreide beschildering van de kacheltegels werd uitgevoerd in kobaltblauwe en mangaankleuren.
In het decor, dat op indirecte wijze is geschilderd, zijn mangaankleurige thema's ingebed, gebaseerd op grafische modellen. Modellen voor deze taferelen waren onder meer kopergravures van Pieter H. Schut, uitgegeven in 1659 door Nicolaes Visscher in Amsterdam.

 03
Kachel 1 / kacheltegel 1

05

 06
Kachel 2 / kacheltegel 2

 09
Kachel 3 / kacheltegel 3

10

 11
Kachel 4 / kacheltegel 4

12

Pieter H. Schut NT 61 Joh. 4:7 Jesus und die Samaritanerin am Brunnen. Jezus en de Samaritaanse vrouw.

13

 14
Kachel 5 / kacheltegel 5

15

 16
Kachel 6 / kacheltegel 6

17

 18
Kachel 7 / kacheltegel 7

19

 20
Kachel 8 / kacheltegel 8

21

 22
Kachel / kacheltegel 9

23

24

 25
Rijksmuseum Amsterdam, RP-P-OB-45.777

Linker Teil der Szene / Abraham verstößt Hagar und Ismael
Linkergedeelte van de scène / Abraham verstoot Hagar en Ismaël

Illustration aus: Jan Luyken, De schriftuurlyke geschiedenissen en gelykenissen van het Oude en Nieuwe Verbond, 2 delen. Amsterdam: Wed. Pieter Arentsz II en Cornelis van der Sys, 1712, dl. I.

Illustratie uit: Jan Luyken, De schriftuurlyke geschiedenissen en gelykenissen van het Oude en Nieuwe Verbond, 2 delen. Amsterdam: Wed. Pieter Arentsz II en Cornelis van der Sys, 1712, dl. I.

 26
Kachel / kacheltegel 10

 27
Rijksmuseum Amsterdam, RP-P-OB-45.830

Illustration aus Jan Luyken, De schriftuurlyke geschiedenissen en gelykenissen van het Oude en Nieuwe Verbond, 2 delen. Amsterdam: Wed. Pieter Arentsz II en Cornelis van der Sys, 1712, dl. I.
Linker Teil der Szene.

Illustratie uit Jan Luyken, De schriftuurlyke geschiedenissen en gelykenissen van het Oude en Nieuwe Verbond, 2 delen. Amsterdam: Wed. Pieter Arentsz II en Cornelis van der Sys, 1712, dl. I.
Linkergedeelte van de scène.

Das Buch Josua ist das sechste Buch des Alten Testaments. Es beschreibt die Eroberung und frühe Besiedlung Kanaans durch die israelitischen Stämme von der Zeit nach dem Tod Moses bis zum Tod Josuas; 13 Noch zu erobernde Gebiete / 14 Aufteilung des Gebietes westlich des Jordans / 15 Das Gebiet des Stammes Juda.

Het boek Jozua is het zesde boek van het Oude Testament. Het beschrijft de verovering en vroege vestiging van Kanaän door de Israëlitische stammen vanaf de tijd na de dood van Mozes tot aan de dood van Jozua; 13 Nog te veroveren gebieden / 14 Verdeling van het land ten westen van de Jordaan / 15 Het grondgebied van de stam Juda.

29

 30
Kachel / kacheltegel 11

31

 32
Rijksmuseum Amsterdam, RP-P-OB-45.830

Illustration aus Jan Luyken,De schriftuurlyke geschiedenissen en gelykenissen van het Oude en Nieuwe Verbond, 2 delen. Amsterdam: Wed. Pieter Arentsz II en Cornelis van der Sys, 1712, dl. I. Linker Bereich der Darstellung.

Illustratie uit Jan Luyken, De schriftuurlyke geschiedenissen en gelykenissen van het Oude en Nieuwe Verbond, 2 delen. Amsterdam: Wed. Pieter Arentsz II en Cornelis van der Sys, 1712, dl. I. Linkergedeelte van de scène.

 35
Kachel / kacheltegel 12

 36
Rijksmuseum Amsterdam, RP-P-OP-45.777

Rechter Teil der Szene.
Rechtergedeelte van de scène.

37

38

 39
Kachel / kacheltegel 13

 40
Kachel / kacheltegel 14

 41
Kachel / kacheltegel 15

 42
Kachel / kacheltegel 16

Zusammenfassung
Ich schreibe die sechszehn Kacheln aufgrund ihrer Formate, den benutzten grafischen Vorlagen und Vergleichsobjekten in verschiedenen Museen dem 18. Jahrhundert und dem Produktionsort Altona zu.
Samenvatting
De zestien tegels wijt ik toe aan de 18e eeuw en de productieplaats in Altona op basis van hun formaten, de gebruikte grafische sjablonen en vergelijkingsobjecten uit verschillende musea.

Bildnachweis / Fotokrediet
Rainer Marggraf unter Mitarbeit von Karl-Heinz Voth (1983): 01/02/03/06/09/11/14/16/18/22/26/30/35/39/40/41/42
Rijksmuseum Amsterdam: 25/27/32/36
Pieter H. Schut, Bijbelsche historiën, Zwarte Beertjes No. 720:
04/05/07/08/10/12/13/15/17/19/21/23/24/28/29/31/33/34/37/38

Benutzte Literatur / Gebruikte literatuur
Ausstellungskatalog ‚Niederländische Wandfliesen in Nordwestdeutschland`, Bramsche 1984
Jan Pluis, Bijbeltegels – Bibelfliesen, Münster 1994

Danksagung
Den Eheleuten Thomas gilt mein Dank für ihre Genehmigung zur Veröffentlichung des Berichtes.
Jan Pluis danke ich für vielfältige Hilfe.
Meinem Sohn Norbert danke ich für die Bearbeitung und Veröffentlichung.

Dankzegging
Mijn dank gaat uit naar het echtpaar Thomas voor hun toestemming om het rapport te publiceren.
Jan Pluis wil ik bedanken voor de brede hulp.
Ik wil mijn zoon Norbert bedanken voor het redigeren en publiceren van het rapport.